Культура

Юбілей

Быў. Ёсць. Буду

У гімназіі Рагачова пад такой назвай прайшла вечарына, прысвечаная 80-годдзю з дня нараджэння знакамітага беларускага пісьменніка, нашага земляка Уладзіміра Караткевіча.

Гімназісты падрыхтавалі цудоўную праграму. Адкрылася яна сапраўдным літаратурным спектаклем-інсцэніроўкай інтэрв’ю пісьменніка газеце “Літаратура і Мастацтва”. Гучалі адказы Уладзіміра Караткевіча на пытанні выдання, развагі беларускага класіка аб жыцці і творчасці, яго вершы. Літаратурны аўтапартрэт быў створаны з дапамогай тэхнічных сродкаў-слайдаў з фотаздымкамі. Працавала і выстаўка “Караткевіч: асоба часу”.

Сваімі ўспамінамі, звязанымі з жыццём і творчасцю пісьменніка на Рагачоўшчыне, падзяліўся краязнаўца, мастак і паэт У.І. Паладзенка. Ён, дарэчы, зачытаў і перадаў гімназіі свой выдатны верш, прысвечаны У. Караткевічу.

У вечарыне прынялі актыўны ўдзел сталічныя госці – мінскі літаратар і журналіст Глеб Лабадзенка і кампазітар і спявак Яўген Валошын. У музычнай гасцёўні з праграмай “Музыка яго вершаў”, прысвечанай творчасці юбіляра, выступіў кампазітар, музыкант і спявак Зміцер Вайцюшкевіч. Госці падарылі гімназістам кнігі і наборы паштовак, прысвечаных жыццю і творчасці пісьменніка.

На вечарыне адзначалася, што ў творчай спадчыне Уладзіміра Караткевіча ўвасоблена драматычная і гераічная гісторыя беларускага народа, яго духоўныя і маральныя якасці. А высокамастацкая творчасць пісьменніка, які праславіў Рагачоў і яго жыхароў, з’яўляецца духоўным поўнамоцным прадстаўніком беларускага народа і яго культуры ў розных краінах свету.

У вечарыне прыняў удзел і выступіў намеснік старшыні Рагачоўскага раённага выканаўчага камітэта В.С. Каральчук, які падкрэсліў, што юбілей Уладзіміра Караткевіча – гэта значная падзея ў грамадскім і культурным жыцці, якая будзе садзейнічаць развіццю нацыянальнай культуры і духоўнасці. А рагачоўцы заўсёды будуць берагчы і шанаваць памяць пра свайго славутага земляка.

Міхась КАВАЛЁЎ.

Рагачоўскі раённы цэнтр дзіцячага турызму і краязнаўства, райкам БРСМ, раённая арганізацыя грамадскага аб’яднання “Белая Русь” і рэдакцыя газеты “Свабоднае слова” праводзяць з 16 лістапада па 28 снежня 2010 года раённую віктарыну “Лепшы знаўца літаратурнай Рагачоўшчыны”. Ставіцца мэта развіваць творчыя здольнасці навучэнцаў, знаёміць іх з творчым і жыццёвым шляхам літаратараў нашага горада і раёна, замацоўваць навыкі работы з літаратурай. Да ўдзелу ў конкурсе запрашаюцца моладзь навучальных устаноў і аматары літаратуры і краязнаўства.

Удзельнікі павінны даць разгорнутыя адказы на прапанаваныя пытанні. Мова напісання работ – беларуская або руская. Работы афармляюцца пры дапамозе друкарскіх сродкаў або пішуцца разборлівым почыркам. Тытульны ліст змяшчае наступную інфармацыю: назва віктарыны; прозвішча і імя канкурсанта; назва навучальнай установы, клас, прозвішча, імя і імя па бацьку куратара. Адказы на пытанні дасылаюцца ў Цэнтр турызму і краязнаўства не пазней 28 снежня 2010 года па адрасу: г. Рагачоў, вул. Леніна, 50. Тэлефон для даведак: 4-32-40.

Максім СНЕГІРОЎ.

Як мы паведамлялі ўжо, у адпаведнасці з рашэннем сесіі раённага Савета дэпутатаў адной з вуліц Рагачова ў мікрараёне “Карэя” прысвоена найменне “Вуліца імя Алеся Жаўрука”.

Імя гэтага пісьменніка цесна звязана з нашым горадам. Дзяцінства і юнацтва яго прайшло ў Рагачове, тут адбылося ягонае станаўленне як асобы і паэта.

Аляксандр Сцяпанавіч Жаўрук (сапраўднае прозвішча Сінічкін) нарадзіўся 19 жніўня 1910 года ў горадзе Сянно Віцебскай вобласці. Пасля рэвалюцыі і ўстанаўлення Савецкай улады сям’я пераехала ў слынны горад над Дняпром. Бацькі атрымалі ад гарсавета надзел зямлі, на якой збіраліся будаваць вялікі сямейны дом, бо і сям’я была вялікай, і надакучыла здымаць прыватную кватэру. Аднак бацька Шуркі (так звалі ўсе малодшага Сінічкіна), бухгалтар рагачоўскага казначэйства, раптоўна ў 1922 годзе памірае ад тыфу. Маці засталася адна з трыма дзецьмі, а хутка, амаль адразу пасля смерці мужа, нарадзілася і чацвёртае дзіця. Усяго ў Алеся было тры сястры. Таму маці, звычайнай акушэрцы, давялося адмовіцца ад мары аб вялікім доме для сям’і і агораць сціплую хатку, палову якой займала вялізная печ...

Прыгажосць Рагачоўскага краю абудзіла ў душы Алеся Сінічкіна паэта Алеся Жаўрука. Ён рана ўсвядоміў свой талент і прыклаў усе намаганні, каб усебакова раскрыць яго. Ён пачынае пісаць для школьнай сценгазеты, выдае рукапісны часопіс з вершамі, кароткімі апавяданнямі, замалёўкамі з жыцця класа і горада, аздабляе ўласнымі малюнкамі. Разам з Алесем Зарыцкім выпускае гумарыстычную газету “Смех і слёзы”, якую вывешвалі ў класе. У 1926 годзе васьмікласнік Алесь Сінічкін друкуе ўласныя вершы ў Бабруйскай акруговай газеце “Камуніст” і літаратурным дадатку да яе “Вясна”, у абласной газеце “Магілёўскі селянін”. За кароткі час ён становіцца вядучым рагачоўскім паэтам, нездарма атрымлівае ганаровую мянушку Пушкін.

Родны свой Рагачоў Алесь Жаўрук будзе згадваць заўсёды. І ў часы радасці, калі стане студэнтам Маскоўскага інстытута гісторыі, філасофіі і літаратуры, пры любой магчымасці будзе прыязджаць на малую радзіму (спачатку адзін, а потым і з жонкай Лідай, таксама студэнткай таго ж інстытута), і ў хвіліну гора (калі ў чэрвені 1940 года памерла іх маленькая дачушка, то лячыць душу яны паехалі ў Рагачоў, і хвалі Дняпра моцна пасадзейнічалі ў гэтым).

У паэта ўзнікла грандыёзная ідэя выдаць тры зборнікі вершаў. Першы назваць зусім проста – “Ручаіны”, другі – “Дняпро выходзіць з берагоў”, трэці – “Вялікі альбо Ціхі...” Першыя два выйшлі адпаведна ў 1936 і 1938 гадах. Трэцяга не было, пачалася вайна. Алесь Жаўрук з першых  дзён на фронце. Трапіў у акружэнне, выйшаў да сваіх, і зноў ваяваў. Але быў смяротна паранены 23 жніўня 1942 года ў баях пры абароне Сталінграда.

Раніцай таго трагічнага дня ён атрымаў ліст ад жонкі, у якім тая паведаміла аб нараджэнні сына. Узрушаны, шчаслівы бацька паспеў адказаць сваёй Лідзе і выказаць словы ўдзячнасці: “Ну, дзякую табе, вялікі дзякуй табе за сына...  Вось радасць якая, што ўсё абышлося добра. Даражэнькая мая, глядзі, беражы цяпер сыночка. Ён мне, як і ты, даражэй за ўсіх на свеце, як бы я хацеў  зараз быць з вамі, расцалаваць вас!..”

Любы сэрцу Рагачоў быў адвечнай крыніцай натхнення для паэта, як і рэчка Дняпро. Родны горад Алесь Жаўрук уславіў у “Рагачоўскім сшытку”, які ўвайшоў у зборнік “Дняпро выходзіць з берагоў”:

Ціхім ранкам у прасцяг далёкі

Я прайду, задумны й малады.

І аднойчы вечарам лагодным

У гасцях у дальніх землякоў

Раскажу я з гонарам

пра родны

Свой зялёны горад Рагачоў...

Паэт пісаў вершы пра падзеі рэвалюцыі і грамадзянскай вайны, пра вайну ў Іспаніі, шмат вершаў і песень прысвяціў самаму вялікаму пачуццю і сваёй каханай.

У час вайны палітрук Аляксандр Сінічкін (Алесь Жаўрук) адлюстроўваў барацьбу з нямецка-фашысцкімі захопнікамі (“Франтавы блакнот”), зверствы фашыстаў над дзецьмі і сцэны святой помсты ворагам (“Алёнка”, “Стихи о мести”, “Комсомолец Бахтин”, “Святая месть” і іншыя).

Разам са сваім сябрам-аднакурснікам Андрэем Ушаковым Алесь Жаўрук напісаў шэраг паэм для дзяцей (“Пра майго таварыша”, “Пра слаўных папанінцаў нашага дзетсада”, “Пра майго катка”). Вялікая дарога ў будучыню адкрывалася перад маладым паэтам. Вайна і заўчасная смерць унеслі свае карэктывы. Аднак і створанае маладым паэтам застанецца ў скарбонцы роднай літаратуры.

Падрыхтаваў Міхась КАВАЛЁЎ.

У час святкавання 90-гадовага юбілею нашага слыннага земляка, народнага пісьменніка Беларусі Андрэя Макаёнка шматлікіх гледачоў парадавала выступленне самадзейных артыстаў-навучэнцаў Журавіцкай сярэдняй агульнаадукацыйнай школы, якія паказалі сцэны са знакамітага спектакля “Лявоніха на арбіце”.

Фота Васіля РАГОЖНІКАВА.

У гэтым месяцы, як вядома, адзначаюцца два юбілеі славутых беларускіх пісьменнікаў і нашых землякоў - Андрэя Макаёнка і Уладзіміра Караткевіча. З гэтай нагоды ў Кашарскай сельскай бібліятэцы для ўсіх наведвальнікаў былі арганізаваны цікавыя літаратурныя выстаўкі.  Першая, пад назвай “Выдатны майстар сатыры”, прысвечана Андрэю Макаёнку, юбілей якога адзначаўся 12 лістапада. А другая - “Там Беларусь, дзе Караткевіч”, падрыхтавана да 80-годдзя Уладзіміра Караткевіча, якое будзе адзначацца 26 лістапада. На выстаўках прадстаўлена літаратура аб жыцці і творчасці пісьменнікаў, а таксама іх знакамітыя творы.

– Гэта сапраўды цікавыя выстаўкі, – расказвае бібліятэкар Наталля Васільеўна Рудкоўская. – Тут можна даведацца, які жыццёвы і творчы шлях прайшлі пісьменнікі, колькі пражылі на Рагачоўшчыне і якія творы напісалі менавіта на сваёй радзіме. Бо не кожнаму вядома, што Андрэй Макаёнак нарадзіўся ў вёсцы Борхаў Рагачоўскага раёна. Караткевіч часта наведваў Рагачоў, адпачываў тут, знаходзіў падтрымку і разуменне. Таксама на Рагачоўшчыне жылі некалі бацькі паэта. Гістарычнае мінулае Рагачова, а таксама традыцыі яго жыхароў знайшлі свой адбітак у творах Уладзіміра Караткевіча.

Таксама да юбілею У.Караткевіча Наталля Васільеўна падрыхтавала мерапрыемства – літаратурную гадзіну “Пісьменнік, час, легенда”.  Бібліятэкар расказала наведвальнікам аб біяграфіі пісьменніка, яго грамадскай пазіцыі, аб сувязі Караткевіча з Рагачоўшчынай.

Адметна тое, што жыхары вёскі цікавяцца выстаўкамі. Асаблівым поспехам яны карыстаюцца ў школьнікаў. І гэта не выпадкова: хто ж не чытаў па школьнай праграме “Каласы пад сярпом тваім” У.Караткевіча і “Лявоніху на арбіце” А.Макаёнка?

Алена ЖАНДАРАВА.

Адбыўся справаздачна-выбарны сход абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў Беларусі. У яго рабоце прынялі ўдзел намеснік старшыні Гомельскага аблвыканкама П.А. Кірычэнка і начальнік галоўнага ўпраўлення ідэалагічнай работы аблвыканкама А.А. Каціла. У сваім выступленні Пётр Аляксеевіч Кірычэнка шчыра вітаў літаратараў і падкрэсліў, што адна з галоўных задач членаў пісьменніцкага саюза – напісанне твораў, якія прапагандуюць ідэалы нашай маладой дзяржавы, высвечваць праблемы грамадства.

Са справаздачным дакладам выступіў старшыня абласнога аддзялення Саюза пісьменнікаў Уладзімір Гаўрыловіч. Ён адзначыў, што з часу стварэння творчай арганізацыі – са снежня 2006 года – пісьменніцкая арганізацыя вобласці вырасла з 13 да 41 чалавека, паэты і празаіка выдалі 73 кнігі, многія аўтары сталі пераможцамі і лаўрэатамі прэстыжных літаратурных конкурсаў. Арганізацыя вядзе значную прапагандысцка-масавую работу, умацоўвае творчае супрацоўніцтва з пісьменнікамі Расіі, Украіны.

Пасля абмеркавання даклада на сходзе адбыліся выбары старшыні абласнога аддзялення СПБ і дэлегатаў на другі з’езд Саюза пісьменнікаў Беларусі, які адбудзецца ў пачатку 2011 года.

Старшынёй Гомельскага абласнога аддзялення СПБ на новы тэрмін зноў абраны пісьменнік Уладзімір Гаўрыловіч.

Максім СНЕГІРОЎ.

На конкурс былі прадастаўлены 22 работы з 18 навучальных устаноў.

Пераможцамі прызнаны Дзмітрый Бондараў – вучань 6-га класа Высокаўскай базавай школы; Ірына Драгунова – вучаніца 6-га класа Збароўскага вучэбна-педагагічнага комплекса; Бондарава Ганна – вучаніца 8-га класа Высокаўскай базавай школы; Алена Міханцьева – вучаніца 7-га класа Высокаўскай базавай школы; Яна Пажарыцкая – вучаніца 11 “Б” класа гімназіі горада Рагачова; Аліна Цімашкова – вучаніца 9-га класа Кісцянёўскай сярэдняй агульнаадукацыйнай школы.

Журы вызначыла і лаўрэатаў конкурсу. Імі сталі: Аляксандр Пумпулеў і Аляксей Лаўрэнаў (10 клас Журавіцкай САШ), Вольга Паншына (9 “Б” клас гімназіі г. Рагачова), Ягор Лапухоў (7 клас Хатаўнянскай САШ), Вікторыя Хіраімава (11 “А” клас САШ №2 г. Рагачова), Ксенія Печкурова (7 “А” клас САШ №3 г. Рагачова), Андрэй Бондараў (7 клас Станькаўскай базавай школы), Святлана Тамашкова (8 клас Лучынскай САШ), Алена Краўцова (8 клас Курганскай САШ), Яўген Клімаў (7 “Г” клас САШ №5 г. Рагачова), Антон Старавойтаў (6 клас Побалаўскай САШ), Вікторыя Качмарова (9 “Б” клас гімназіі г. Рагачова).

Журы адзначыла высокі ўзровень работ і такіх вучняў, як Людміла Медушэўская (6 клас Стаўпнянскай САШ), Таццяна Бурцава (10 клас Гарадзецкай САШ), Вера Кузняцова (7 “А” клас САШ №4 г. Рагачова), Аксана Вароніна (11 клас Старасельскага вучэбна-педагагічнага комплекса), Павел Ганчароў (Запольскі вучэбна-педагагічны комплекс).

Як адзначыў старшыня журы конкурсу, кіраўнік раённай арганізацыі грамадскага аб’яднання “Белая Русь” Андрэй Генадзьевіч Шышкін, конкурс садзейнічаў развіццю пошукавай і краязнаўчай дзейнасці сярод школьнікаў, папулярызацыі гераізму і мужнасці старэйшага пакалення.

Максім СНЕГІРОЎ.

[caption id="attachment_2313" align="alignleft" width="227"] Іван Шамякін і Андрэй Макаенак[/caption]

12 лістапада 2010 года спаўняецца 90 год з дня нараджэння славутага беларускага драматурга, пісьменніка-сатырыка Андрэя Макаёнка.

Андрэй Ягоравіч Макаёнак – наш зямляк. Нарадзіўся ён 12 лістапада 1920 года ў вёсцы Борхаў Рагачоўскага раёна. Закончыў Журавічскую сярэднюю школу.

Удзельнік Вялікай Айчынай вайны. Пасля цяжкага ранення працаваў настаўнікам у Грузіі. А пасля вызвалення Рагачоўскага раёна ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў вяртаецца на радзіму, працуе на камсамольскай і партыйнай рабоце.

Затым Андрэй Ягоравіч заканчвае Рэспубліканскую партыйную школу і працуе ў часопісе сатыры і гумару “Вожык”. У гэты час малады пісьменнік сустракаецца з Кандратам Крапівой, па яго парадзе пачынае пісаць фельетоны і пьесы.

У 1966 – 1978 гадах Андрэй Макаёнак – таленавіты пісьменнік, актыўны ўдзельнік літаратурнага жыцця краіны – працуе рэдактарам рэспубліканскага літаратурна-мастацкага і грамадска-палітычнага часопіса “Нёман”, дапамагае маладым пісьменнікам у творчасці і жыцці. Асабістым прыкладам натхняў іншых пісьменнікаў на стварэнне высокамастацкіх твораў.

У гэтыя і пазнейшыя гады Андрэй Макаёнак напісаў камедыі “Выбачайце, калі ласка!”, “Каб людзі не журыліся”, “Лявоніха на арбіце”, “Зацюканы апостал”, “Трыбунал”, “Святая прастата”, “Таблетку пад язык”, “Верачка”, “Пагарэльцы”. Творы выдатнага пісьменніка-сатырыка друкаваліся ў часопісах і кнігах, гучалі па радыё, па іх ставіліся спектаклі на многіх мовах народаў Савецкага Саюза і за мяжой.

Па сцэнарыях драматурга зняты фільмы “Шчасце трэба берагчы”, “Кандрат Крапіва”, “Рагаты бастыён”, тэлефільм “Пасля кірмашу”.

Андрэй Ягоравіч Макаёнак актыўна ўдзельнічаў у грамадскім жыцці, быў узнагароджаны ордэнамі “Знак Пашаны”, Працоўнага Чырвонага Сцяга, медалямі. Яму было нададзена высокае званне – народны пісьменнік Беларусі.

Памёр Андрэй Ягоравіч Макаёнак у 1983 годзе.

Імем славутага пісьменніка названы вуліцы ў Мінску і іншых гарадах, устаноўлены помнікі, у тым ліку і ў аграгарадку Журавічы. Яго імя носіць Журавіцкая сярэдняя агульнаадукацыйная школа, дзе створаны і працуе музей Андрэя Макаёнка.

Міхась КАВАЛЁЎ.